Biografieën kunstenaars sieraden

Cris Agterberg is vooral gedurende het Interbellum, op vele terreinen van de kunstnijverheid actief geweest. De zoon van een handarbeider in een gipsfabriek besluit reeds jong dat hij kunstenaar wil worden. Als het hem in Nederland niet lukt als modelleur aan de slag te komen, werkt hij enige tijd bij een firma in het Duitse Eberfeld. Hier volgt hij avondlessen aan de plaatselijke Kunstgewerbeschule en onder meer cursussen pottenbakken, boekbinden en ciseleren. In 1919 opent hij in Utrecht een kunstnijverheidsatelier voor 'moderne sculpturen en decoratieve kunst'. Agterberg zag zichzelf vooral als beeldhouwer. Hij maakt bronzen sculpturen van allerlei mens- en dierenfiguren in een aan de Amsterdamse School verwante stijl, die een combinatie is van symbolisme en expressionisme. In de jaren twintig werkt Agtenberg vooral in tin en blank metaal, waarvan hij gebruiksvoorwerpen en sieraden maakt in modernistische vormen, vaak met een gehamerd oppervlak.

Firma Begeer Carel Joseph Begeer was werkzaam bij de 'Utrechtsche Zilverfabriek van S. en J. van Lier & Zn en G.F.W. Bauer', toen hij in 1868 de Utrechtsche Fabriek van Zilverwerken van C.J. Begeer oprichtte. Begeer produceerde uitsluitend zilveren serviezen, zilveren bestekken, en zilveren siervoorwerpen in historische stijlen. Een typerend voorbeeld voor zowel de cliëntèle als de vormgeving van de producten van die tijd is het 'surtout de table', een tafelservies, gemaakt in Lodewijk XV-stijl, dat Maurits Lens in 1888 in opdracht van Koning Willem III ontwierp. Als een van de weinige Nederlandse fabrieken van edelmetaal was Begeer geïnteresseerd in de vernieuwingen in de vormgeving rond 1900. De zoon van Carel J. Begeer, Cornelis L.J. Begeer, was in die tijd als firmant werkzaam bij de zilverfabriek. Rond 1900 produceerde de Fabriek onder zijn leiding zilveren voorwerpen in art nouveau-stijl. Stiefzoon Carel J.A. Begeer was zelf ontwerper en nam in 1904 de artistieke leiding van de fabriek over. Zijn producten tonen Romeinse en naturalistische ornamenten en middeleeuwse invloeden, al liet ook zijn Duitse opleiding in Jugendstil zich in zijn ontwerpen gelden. Ook ontwerpen van (sier)kunstenaars Jan Eisenloeffel, Harm Ellens, Chris van der Hoef, George Lantman en Erich Wichmann werden door Begeer geproduceerd. In 1919 fuseerde, de inmiddels Koninklijke, Begeer met de firma Van Kempen & Zonen en de firma J. Vos. Vanaf 1925 fabriceerde het bedrijf producten die op een minder arbeidsintensieve wijze, machinaal en in serie, konden worden vervaardigd. Vanaf 1927 waren Christa Ehrlich en later ook de Duitse Emmy Roth als ontwerpsters aan de fabriek verbonden. De jaren dertig waren net als vele andere bedrijven moeilijk voor de fabriek en produceerde zij ook Keltum pleet en roestvrijstalen couverts. De naoorlogse schaalvergrotingen dwongen de firma in 1960 met zijn belangrijkste concurrent Gerritsen & Van Kempen te fuseren. Tegenwoordig is dit bedrijf gevestigd in Zoetermeer.

Cartier is de NAAM van een Frans Juweliershuis gespecialiseerd in het maken van zeer luxueuze sieraden. Cartier werd omstreeks 1900 opgericht door Louis Cartier, een Franse goudsmid die in 1904 het eerst werkende polshorloge uitvond. Cartier was het eerste sieradenmerk ter wereld, voorheen waren er alleen zelfstandige opererende sieradenmakers.

Carl Fabergé (1846-1920) beroemde Russische juwelier, werkte voornamelijk aan het hof te St.-Petersburg tot de Russische Revolutie (1917). Beroemd zijn de met enorme zorg voor detail gedecoreerde paaseieren, en zijn toepassing van de emailleertechniek.

George Fouquet (1860-1957), edelsmid. In 1895 nam Fouquet de juwelierszaak van vader over waarvoor hij al tien jaar sieraden had ontworpen. Hij zou al snel een van de beste edelsmeden van de Franse art nouveau worden. In 1925 koos de juweliersvakvereniging hem daarom tot voorzitter van de Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Modernes in Parijs. Hij inspireerde zijn sieraden zowel op Egyptische, Japanse, oriëntaalse kunst als op ontwerpen van de Jugendstil kunstenaars Samuel Grasset en Alfons Maria Mucha.

Josef Franz Maria Hoffmann (1870-1956) was een Oostenrijks architect en ontwerper. Hij was betrokken bij de oprichting van de Wiener Secession en was de centrale figuur van de Wiener Werkstätte, die hij in 1903 oprichtte. Het werk werd sterk beïnvloed door de Britse Arts & Crafts. De gereduceerde, rechtlijnige vormen hadden grote invloed op het geometrische vormvocabulaire van het Modernisme. Zijn ornamentiek is gebaseerd op het principe van de herhaling van gelijksoortige elementen, vooral van het vierkant.

Archibald Knox (1864-1933) was een Art Nouveau ontwerper van Schotse afkomst. Zijn ontwerp talent bestreek een breed scala van objecten waaronder sieraden. Zijn werk kenmerkt zich door soepele, oneindige, door elkaar gehaakte vormen gebaseerd op de Keltische kunst.

René Lalique (1860-1945) was een Frans ontwerper. Hij ontwierp sieraden voor prominente Franse juweliers zoals, Cartier en Boucheron. In 1885 opende hij zijn eigen bedrijf en creëerde zijn eigen sieraden. In 1890 was Lalique erkend als een van de belangrijkste Franse Art Nouveau sieraden ontwerpers. Ook leverde hij in deze periode innovatieve stukken aan Samuel Bing's nieuwe winkel in Parijs, "Maison de l' Art Nouveau. De naam René Lalique staat synoniem voor creativiteit, schoonheid en kwaliteit.

Charles Rennie Mackintosh (1868-1928) was een Schots architect en ontwerper en één van de bekendste vertegenwoordigers van de Arts-and-Craftsbeweging. Hij liet zich inspireren door de Schotse tradities, de natuur zelf en Japanse vormen. Rond 1900 werd hij bekend door de massale bloei van de Art Nouveau in Europa en de Verenigde Staten. In eigen land kreeg hij niet veel respons maar in Duitsland en Oostenrijk toonde men veel interesse, vooral dankzij zijn deelname aan een tentoonstelling van de Wiener Secession in 1900. Kenmerkend voor zijn werk is een elegante, verticale lijnvoering. Veel voorkomende motieven in het werk van Charles Rennie Mackintosh zijn de rozenknop en de eivorm.

Luis Masriera (1872-1958) was een veelzijdig kunstenaar en o.a. goudsmid. Hij was een pionier in Spanje op het gebied van het Modernisme (De Art Nouveau). Zijn juwelen, vaak nimfen, bloemen en libellen, zijn van wereld-allure!

Gebroeders Reggers in 1919 openden Fons en Rein Reggers de firma Gebroeders Reggers in Amsterdam. De broers waren afkomstig uit een familie van Brabantse goudsmeden. Aanvankelijk werkten de broers nog samen met J.F. Hamburger, maar spoedig maakten ze zelf naam. Ze hadden een strikte werkverdeling: Fons was de ontwerper en Rein was verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering. Het bedrijfje leverde zijn producten aan juweliers en kunsthandelaren. De sieraden van Reggers waren opvallend. De sieraden zijn vaak gemaakt uit zilver en hebben accenten in rood koraal. Kenmerkend voor de sieraden van Fons Reggers zijn het gehamerde oppervlak en asymetrische krullende of gebogende lijnen. De sieraden sluiten aan bij internationale art nouveau en vooral de expressionistische vormgeving van de Amsterdamse School. Door het succes van de firma Reggers kreeg het bedrijf ook na de oorlog de kans om in goud te werken en maakte het ook klokken, kandelaars en zelfs altaarhekken. In 1960 werd de firma Reggers overgenomen door Dutch Chainworks, een dochtermaatschappij van Van Kempen & Begeer in Voorschoten. In 1985 ging ook Dutch Chainworks failliet.

De ontwerper Louis Comfort Tiffany (1848-1933) is geboren te New York. Zijn ouders hadden een bedrijf waar sieraden met edelstenen, horloges en zilverwerk werd gemaakt onder de naam Tiffany en Co.

Henry Clemens van de Velde (1863-1957) was een Belgische kunstschilder, ontwerper, vormgever en architect. Samen met Victor Horta kan hij beschouwd worden als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Art Nouveau en wordt ook de apostel van het functionalisme genoemd. Vanaf de eerste jaren van de 20e eeuw zou hij een toonaangevende rol spelen in de architectuur en de decoratieve kunsten, vooral in Duitsland. Van de Velde studeerde schilderkunst bij Charles Verlat aan de kunstacademie in Antwerpen en bij Carolus-Duran in Parijs. Hij schilderde in neo-impressionistische stijl pointillisme en werd in 1889 lid van de kunstenaarsgroep Les XX in Brussel. Vanaf 1892 verliet hij de schilderkunst en legde hij zich toe op de toegepaste kunsten edelsmeedkunst porselein en bestekken, modeontwerpen, tapijt- en stoffendesign en ook op met onder meer de bouw van zijn eigen woning in Ukkel, huis Bloemenwerf. Van de Velde werd beïnvloed door de Engelse Arts-and-craftsbeweging. John Ruskin en William Morris waren een van de eerste architecten en meubelontwerpers die in een abstracte stijl met gebogen lijnen werkten. Van de Velde verzette zich tegen het kopiëren van historische stijlen en koos beslist voor een originele (in de zin van oorspronkelijke) vormgeving. Rond de eeuwwisseling in 1899 vestigde hij zich in Duitsland en werd er hoofd van de Weimar school voor kunst en kunstnijverheid (later het Bauhaus).

Henri Vever (1854-1942) was een Franse juwelier en Art Nouveau specialist.